Związek Szlachty Polskiej

Cmentarz w Leźnicy Wielkiej

Leźnica Wielka jest niedużą miejscowością w dawnym województwie łódzkim, leżącą między Łęczycą a Ozorkowem. Najstarsza wiadomość o Leźnicy pochodzi z dokumentu wydanego w 1357 roku przez Kazimierza Wielkiego potwierdzającego posiadłości arcybiskupów gnieźnieńskich. Wydano go na prośbę arcybiskupa Jarosława Bogorii Skotnickiego.

Parafię erygował w Leźnicy arcybiskup Wojciech Jastrzębiec. On też najprawdopodobniej ufundował pierwszy kościół, przy którym być może powstał cmentarz. W obecnej, drewnianej świątyni, pod wezwaniem św. Jakuba Apostoła, zachowała się do dzisiaj kamienna chrzcielnica z herbem Jastrzębiec - dar arcybiskupa Wojciecha Jastrzębca.

W XVI wieku Leźnica stała się wsią szlachecką - siedzibą rodu Leźnickich.

Obecny cmentarz o powierzchni dwóch hektarów znajduje się około 800 metrów od kościoła. Najbardziej charakterystyczną budowlą nekropolii jest mauzoleum grobowe Prądzyńskich i Wilskich.

Eklektyczne mauzoleum z nie otynkowanej, czerwonej cegły kryje katakumby, w których spoczęły trumny członków rodów Prądzyńskich i Wilskich. Mauzoleum otacza szereg ceglanych słupków połączonych kutym łańcuchem. Nad wejściem do wnętrza umieszczono neoromański tympanon z piaskowca przedstawiający dwa anioły adorujące umieszczone w medalionie popiersie Chrystusa. Nad wypukłą rzeźbą znajduje się tarcza z herbem Grzymała. Pochowano tu, jak wynika z płyt umieszczonych na zewnętrznych ścianach:

1. Władysławę z Grzymałów Prądzyńskich Wilską (Sodalis Marianus) ur. 10 V 1879 w Leźnicy, zm. 27 XII 1933 w Poznaniu
2. Stefana Norberta Półkozica-Wilskiego, właściciela Wróblewa ur. 6 VI 1868 w Józefpolu koło Mszczonowa, zm. 18 XI 1948 w Lipnicy koło Szamotuł
3. (tablica pro memoria) Anna Prądzyńska wieloletnia przełożona ss. Urszulanek w Pniewach i Lipnicy ur. 10 IV 1879, zm. 21 X 1960, pochowana w Pniewach
4. Wincentego Józefa Grzymałę Prądzyńskiego, rzeczywistego Radcę Stanu, członka Warszawskiego Departamentu Rządzącego Senatu, byłego członka Komisji Rządowej Sprawiedliwości, byłego dyrektora Wydziału Kon. i Administracji, kawalera orderów św. Anny kl. II z koroną cesarską, św. Stanisława kl. II, Orła Czarnego kl. III, Leopolda, Krzyża kawalerskiego ozdobionego znakiem honorowym za XXV lat Służby ur. 5 IV 1795 w Iwnie (Wlk. Ks. Poznańskie), zm. 19 XI 1868 w Warszawie, pochowany w Leźnicy 25 XI 1868
5. Michalinę Prądzyńską ur. 23 VI 1826, zm. 5 IX 1846 w Berlinie, pochowana w Leźnicy 27 VII 1872
6. Salomeę z Mierzyńskich Prądzyńską, Właścicielkę dóbr Leźnica Wielka, wdowę po rzeczywistym Radcy Stanu, członka warszawskiego Senatu, ur. 1800 w Wąsoczy, zm. 12 III 1877 w Warszawie, pochowana w Leźnicy
7. Stanisława Kostkę Prądzyńskiego, właściciela dóbr Wola Wiązowa w powiecie sieradzkim ur. 17 X 1828, zm. IV 1853
8. Pelagię Prądzyńską ur. 22 III 1823, zm. 18 III 1837
9. Bolesława Prądzyńskiego ur. 21 VII 1842 w Leźnicy Wielkiej, zm. 10 VI 1855 w Warszawie, pochowany w Leźnicy

Należy dodać, że nazwisko Wilskich nie figurowało nad wejściem do mauzoleum od początku. Jest ono wyraźnie dopisane później. Ponadto na leźnickim cmentarzu spoczęli:

Florentyna ze Skrzyńskich Goszczyńska, właścicielka dóbr Sucha Dolna
lat 74, † 31 I 1922
(piaskowcową płytę z charakterystyczną szachownicą wykonała najprawdopodobniej działająca
wówczas w Ozorkowie firma kamieniarska Karasiewicza)

Ludwik Pobóg - Goszczyński
Najprawdopodobniej mąż Florentyny. Nie zachowały się żadne dane. Płyta nagrobna ma epitafium w formie kartusza lub medalionu na kółku, u dołu umieszczono motyw krzyża przeciętego palmowym liściem)

Franciszek Leźnicki (wraz z żoną i wnukami)
Prawdopodobnie jeden z ostatnich właścicieli Leźnicy z rodu Leźnickich
Lat 50, † 14 VIII 1856 r.

Edmund Werner, właściciel dóbr Leźnica Wielka.
Nie udało mi się ustalić, czy E. Werner był szlachcicem, czy też zamożnym Niemcem *),
który wykupił majątek, prawdopodobnie od Prądzyńskich.
Ur. 1 V 1896, zm. 27 XII 1926
Pionowy nagrobek z czerwonego piaskowca wykonano w ciekawym
stylu klasycyzującego modernizmu z lekką naleciałością empiru.

*) Pewnym wyjaśnieniem, co do osoby E. Wernera może być zachowane na cmentarzu ewangelicko-augsburskim w Ozorkowie (d. woj. łódzkie) - mieście w pobliżu Leźnicy Wielkiej, obejście grobowe ze wspaniałym mauzoleum oraz grobami fabrykanckiej rodziny Schlosserów. Ze Schlosserami spokrewnini poprzez małżeństwa byli m.in. Boetticherowie i Wernerowie. Większość rodziny była wyznania protestanckiego, ale niektórzy członkowie rodziny przechodzili na katolicyzm. Tak mogło być i w przypadku E. Wernera. Jest to tylko moja sugestia, gdyż nie mam szczegółowych danych. Natomiast wśród grobów ozorkowskich Schlosserów jest m.in. pomnik z epitafium następującej treści:

Karol Werner, właściciel dóbr Puczniew
29 V 1820 - † 11 II 1872
----
z Schlosserów Emilia Werner
19 X 1825 - † 16 I 1892

Być może istnieje związek między leźnickimi a ozorkowskimi Wernerami.