Pan Konopacki przedstawił początki osadnictwa tatarskiego w Wielkim Księstwie Litewskim, opisane w kronice Jana Długosza pod rokiem 1397. Wiele uwagi poświęcił stosunkowi osób panujących tak w Księstwie, jak i później w Rzeczpospolitej Obojga Narodów do społeczności tatarskiej. Podkreślił udział wyodrębnionych tatarskich formacji wojskowych w wysiłku zbrojnym naszego państwa. Powiedział o tradycyjnie przez Tatarów wykonywanych misjach, takich jak: wyprawy poselskie do chanatów, czemu sprzyjała wspólnota obyczajów i języka z kręgu ludów tiurkskich oraz transport cennych ładunków należących do panujących.
M. Konopacki przybliżył okres porozbiorowy, w którym w zrywach powstańczych uczestniczyli liczni Tatarzy. Byli oni również widoczni w ruchu niepodległościowym na przedprożu odzyskania niepodległości przez Rzeczpospolitą w 1918 roku. Gość zwrócił uwagę na przychylność Józefa Piłsudskiego w stosunku do wspólnoty tatarskiej. Poruszył kwestie heraldyczne w odniesieniu do Tatarów polskich. Zagadnienie to zilustrował „Herbarzem rodzin tatarskich” Stanisława Dziadulewicza wydanym w 1929 roku. Prelegent opowiedział też o swym ojcu, który był dowódcą oddziałów białoruskich Wojska Polskiego istniejących w latach 1919-1920. Była to jednostka zorganizowana przez białoruski ruch niepodległościowy bardzo przychylny federacyjnym planom Piłsudskiego.
Prelekcja wzbudziła duże zainteresowanie, przejawem tego były wypowiedzi słuchaczy. W dyskusji głos zabrał również p. Omar Assanowicz, reprezentujący trójmiejskie skupisko tatarskie oraz powstający Ośrodek Kultury Tatarskiej w Gdańsku-Oruni.
Zaprosił On słuchaczy do zwiedzenia tego Ośrodka i zaproponował podjęcie współpracy między Ośrodkiem a Związkiem Szlachty Polskiej. Na zakończenie spotkania Prezes Oddziału Gdańskiego ZSzP podziękował Prelegentowi i jako upominek wręczył Mu książkę Czesława Malewskiego pt.: „Rody Szlacheckie na Litwie XIX wieku – Powiat Lidzki” z dedykacją i podpisami słuchaczy.
Wiktor Chotkowski herbu Ostoja
Członek Zarządu
Oddziału ZSzP w Gdańsku
(na podstawie tekstu p. M. Konopackiego)
fot. Andrzej Kopeć